Etiologia

Obrzęk limfatyczny nie jest chorobą, a jedynie objawem klinicznym. Dlatego przy nazwie obrzęk chłonny należy zawsze umieścić przymiotnik określający przyczynę jego powstania. Obrzęki te dzielimy więc według etiologii na:

Obrzęk pozapalny
Pozapalny obrzęk limfatyczny rozwija się kilka miesięcy, a nawet lat po pierwotnie zdiagnozowanym lub niezdiagnozowanym zapaleniu skóry (infectious dermatitis), zakażonych ranach, otarciach skóry, zakażonych ukąszeniach owadów. Incydenty te przebiegają z lub bez objawów zapalenia naczyń chłonnych (lymphangitis) lub węzłów chłonnych (lymphadenitis). Nierzadko dochodzi do nawracających zakażeń lub zapaleń skóry i zapaleń naczyń chłonnych przebiegających z gorączką [10].

Obrzęk pooperacyjny
Pooperacyjny obrzęk chłonny rozwija się kilka miesięcy lub lat po zabiegu przeprowadzonym w okolicy pachy, najczęściej połączonym z radioterapią. Jest to obrzęk stosunkowo miękki, występujący bez szczególnie dużych zmian w obrębie naskórka [13].

Obrzęk pourazowy
Pourazowy obrzęk limfatyczny rozwija się szybko, jest następstwem złamań, zarówno otwartych, jak i zamkniętych kości oraz urazów tkanek miękkich, leczonych zarówno operacyjnie, jak i zachowawczo – unieruchomieniem zewnętrznym w opatrunku gipsowym. W części przypadków dochodzi do wystąpienia zakrzepicy żył głębokich kończyn. Charakteryzuje go wystąpienie miękkiego obrzęku z objawami zwłóknienia w okolicy doznanego urazu.

Mieszany obrzęk chłonno-żylny
Mieszane obrzęki chłonno-żylne rozwijają się jako powikłania zastoju żylnego z następowym stwardnieniem skóry i tkanki podskórnej (lipodermatosclerosis) oraz owrzodzeniem o etiologii żylnej (venous ulcer). Owrzodzenia żylne powikłane zakażeniem bakteryjnym drenowane są przez naczynia chłonne, które ulegają stopniowej obliteracji.

Obrzęk idiopatyczny
Obrzęk chłonny idiopatyczny (pierwotny plastyczny lub hipoplastyczny) pojawia się w młodym wieku. Przebiega on bez innych objawów klinicznych widocznych w obrzęku zastoinowym. Przez prawie cały okres trwania choroby ma charakter obrzęku miękkiego, ciastowatego. Nie obserwuje się epizodów zapalenia skóry, naczyń i węzłów chłonnych. Obrzęki idiopatyczne dotyczą głównie kończyny dolnej.

Lipedema (gromadzenie się tkanki tłuszczowej w podudziu)
Lipedema jest to gromadzenie się tkanki tłuszczowej w kończynach dolnych, zwane nieprawidłowo cellulitis lub lipodystrofią. Bywa mylony z obrzękiem chłonnym, etiologia jest nieznana. Występuje u kobiet z nadwagą i może być związane z zaburzeniami hormonalnymi. W przebiegu procesu chorobowego dochodzi do zwłóknienia skóry w dystalnych częściach kończyny. Mogą również występować przebarwienia i owrzodzenia skóry. Skóra jest bolesna przy ucisku z wyczuwalnymi grudkami (nodules) [10].